Zgodnie z art. 46 § 2 Kodeksu karnego w razie skazania sąd może wydać wyrok, nakładający na sprawcę obowiązek wpłaty nawiązki wysokości do 200 000 złotych na rzecz poszkodowanego – pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązkę na rzecz osoby najbliższej, której sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu. W razie gdy ustalono więcej niż jedną taką osobę, nawiązki orzeka się na rzecz każdej z nich.

W przypadku tego trybu postępowania sąd, orzekając o obowiązku naprawienia szkody, zapłacie zadośćuczynienia (nawiązki) korzysta z rozwiązań kodeksu cywilnego.

Jeżeli sąd skaże oskarżonego w sprawie lub wyda orzeczenie o umorzeniu postępowania, zasądza nawiązkę na rzecz poszkodowanego obowiązek naprawienia całości lub części szkody lub zadośćuczynienia za straty. W sytuacji gdy nawiązka zasądzona na rzecz poszkodowanego nie pokrywa całości strat, które zostały przez niego poniesione, poszkodowany może dochodzić swoich praw w postępowaniu cywilnym.

Nawiązka nie jest karą, jest to środek karny, który objawia się obowiązkiem wpłaty na rzecz pokrzywdzonego określonej kwoty pieniężnej. Jest to środek karny, stosowany wówczas, gdy podczas orzekania nie da się ustalić dokładnych rozmiarów szkody, a kwota zasądzona tytułem nawiązki, ma stanowić ułatwioną formę zrekompensowania powstałej szkody. Najczęściej sąd orzeka nawiązkę na rzecz poszkodowanego obok kary zasadniczej. Jest ona środkiem karnym o charakterze kompensacyjnym, jednak wysokość świadczenia zasądzonego tytułem nawiązki nie musi równać się wyrządzonej szkodzie.

W zgodzie z kodeksem karnym nawiązka orzekana jest w sprawach w których występuje:

– naruszenie czynności narządów ciała,

– uszczerbek na zdrowiu,

– ciężki uszczerbek na zdrowiu,

– naruszenie ciała lub rozstrój zdrowia,

– naruszenie narządu ciała lub rozstrój zdrowia.

W swojej istocie nawiązka nie wpływa na wysokość odszkodowania, ponieważ jest zasądzana jedynie w sprawach, w których nie jest możliwe ścisłe określenie doznanej szkody.

Najczęściej obowiązkiem zapłaty nawiązki obarczany jest kierowca, który spowodował wypadek drogowy, kolejnym zdarzeniem, gdy sądy zasądzają nawiązkę są przypadki, dotyczące błędów medycznych.

Nawiązka jako obowiązek naprawienia szkody może wynieść od kilkuset do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.